คานโครงสร้าง (beam) คืออะไร
คานบ้าน เป็นส่วนประกอบของโครงสร้างบ้านที่ทำงานร่วมกับเสา และสำคัญกับความแข็งแรงของบ้านโดยตรง เพราะน้องคาน ต้องรับหน้าที่ หรือรับภาระจาก เจ้าพื้นบ้านและผนังตัวดี รับภาระก่อนแล้วโยนภาระทั้งหมด ไปให้เสาและฐานราก และน้องคานยังทำหน้าที่ ป้องกันการแอ่นตัวหรือการแตกร้าวของพื้นและผนังอีกด้วย ผู้ที่กำลังจะสร้างบ้าน หรือพี่ช่างที่หาข้อมูล จึงต้องทำความรู้จักกับน้องให้มาก และมีวัสดุใดบ้างให้เราได้เลือกใช้งาน เพื่อให้บ้านแข็งแรง อยู่คู่กับเราและครอบครัวได้อย่างยาวนาน และน้องคานมีหลายประเภท ทั้ง คานไม้ คานเหล็ก และคานคอนกรีตเสริมเหล็ก แต่เราจะพูดถึงคานคอนกรีตเสริมเหล็กซึ่งเป็นรูปแบบที่นิยมใช้กับบ้านหรืออาคาร มากสุด
คานโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็ก เรามักจะพบน้อง ที่อาจอยู่ในระดับดิน หรือใครมีบ้านสองชั้นลองเงยหน้ามองหาน้องได้เลย น้องจะนั่งอยู่เหนือเสาบ้าน และเสาตอม่อ ทำหน้าที่รับน้ำหนักบรรทุกคงที่ (Dead load) และน้ำหนักบรรทุกจร (Live Load) และวิธีก่อสร้างคานบ้านในปัจจุบันมีแบบหล่อในที่ และมีการใช้คานบ้านสำเร็จรูปจากโรงงานนำมาประกอบที่หน้างาน โดยทั้งสองวิธีต่างก็มีขั้นตอนหล่อคอนกรีตในแบบเหมือนกัน และเพื่อให้ง่ายต่อความเข้าใจ ISEN จะพูดถึงคานคอนกรีตเสริมเหล็กในที่ ที่เรามักพบเห็น โดยแบ่งเป็น 2 ประเภท หลัก
ใช้เวลาอ่าน 10 นาที
ประเภทคาน
1. คานคอดิน (Ground Beam) หรือคานพื้นชั้นล่าง
คือ การทำคานคอดินให้อยู่สูงจากระดับพื้นดินไม่มากนัก อาจจะวางบนดิน หรือใต้ดิน ในแบบจะเขียนว่า GB แต่ถ้าขึ้นชื่อว่าคานคอดิน เราจะต้องพบเห็น ลีน (Lean) การเทลีน เพื่อปรับผิวให้เรียบ โดยคานประเภทนี้ จะใช้ไม้แบบสองด้านคือซ้ายและขวา ไม่ต้องใช้ไม้แบบที่ด้านล่าง และพี่ช่างบางคนชอบใช้อิฐบล็อกในการเข้าแบบ นั่นไม่ใช่สิ่งที่ผิด และบางครั้งการลดเวลาหรือต้นทุนในการเช่าแบบ ถือเป็นสิ่งที่ ผู้รับเหมาอยากให้เห็นใจ แต่ก็มีสิ่งต้องระวังหลายด้าน เช่น แบบพังขณะเทคอนกรีต การทำความสะอาดคานก่อนเทคอนกรีต รวมถึงเราไม่สามารถเห็นฟองอากาศหรือตามดที่ ตัวคานได้ เพราะการใช้วิธีนี้เราจะไม่ต้องรื้อไม้แบบจึงไม่สามารถมองเห็นได้ (แนะนำให้ใช้เครื่องจี้วาย ให้สม่ำเสมอ)
2. คานยกจากระดับพื้น หรือคานชั้น 2
คือ การทำคานให้อยู่สูงจากพื้นดินประมาณ 1 เมตรขึ้นไป ในแบบจะเขียนว่า B1, B2 โดยระดับท้องคานจะอยู่สูงจากพื้นดิน ทำให้ต้องใช้ไม้แบบหล่อที่ท้องคานด้วย อาจจะทำให้เสียเวลาและค่าใช้จ่ายมากขึ้น คานตัวนี้จะเลี่ยงไม่ได้หากมีบ้าน 2 ชั้น หรืออาคารสูง แต่กว่าเราจะได้เห็น น้องคานชั้น 2 ก็หลังจากเทเสา และ พื้นชั้นล่างแล้วเสร็จ ซึ่งเริ่มแรกพี่ช่างก็ต้องตั้งไม้ค้ำ(ตุ๊กตา) ปูพื้นท้องคาน วางเหล็กมัดลวดและเข้าแบบเตรียมเทคอนกรีต ซึ่งจะมีวิธีและขั้นตอนเพิ่ม เพราะฉะนั้น เราต้องค่อย ๆ ประคบประหงมน้องให้ดีเลย เพราะน้องจะโตมาเป็นคานที่แข็งแรงไหมขึ้นอยู่กับพี่ช่างละ เรามีเคล็ดรับที่ไม่รับจะบอก โดย สมมุติขนาดคานที่ 20*50 และท่านต้องจำให้ดีนะ
- ค้ำยันควรเว้นระยะห่างไม่เกิน 50 ซม. (ยิ่งคานใหญ่ระยะห่างยิ่งน้อยลง)
- เข้าแบบรัดปากให้แน่น ทุกระยะ 40 ซม.
- หลังจากเทคอนกรีตห้ามรื้อแบบข้าง ให้ทิ้งใว้ขั้นต่ำ 2 - 3 วัน
- แบบท้องคาน ไม่ควรรื้อก่อน 14 - 28 วัน
- รดน้ำน้องให้ชุ่มฉ่ำ ในช่วง 7 วันแรกอย่างสม่ำเสมอ (บ่มคอนกรีต)
หวังว่าความรู้เล็กๆ น้อยๆ ที่ผมได้นำมาฝากแก่เพื่อน ๆ ทุกท่านในวันนี้จะช่วยเพิ่มความเข้าใจและประโยชน์ไม่มากก็น้อยนะครับ หากท่านมีคำถามหรือข้อสงสัยเพิ่มเติมเกี่ยวกับเรื่องใด ๆ ก็สามารถสอบถามได้เสมอครับ ขอให้ทุกท่านโชคดีในการทำงานและการสร้างบ้าน/โครงสร้างต่าง ๆ ครับ!
หากสนใจอยากทำคาน วางรากฐาน พื้น และกำแพงต่างๆ สอบถามหรือปรึกษางบประมาณกับเรา ไอเซน บริการเทคาน-คำนวณงบประมาณให้ฟรี
สนใจปรึกษาได้เลย โทร. 092-3128086 , Line ID : ISCTC1997
บทความโดย : isenconstruction.co.th
